Bacak şişmesi, yani bacakların veya ayak bileklerinin şişmesi yaygın bir durumdur ve çoğu durumda, özellikle ayakta duranlar ve çok hareket edenler için herhangi bir endişeye neden olmaz.
Ancak, ayak ve ayak bileklerinin şişliği birkaç gün içinde inmezse veya başka semptomlar ortaya çıkarsa, durumun nedenlerinin araştırılması gerekir.
Bacak şişmesi durumunda bir doktora görünmeden önce, semptomların kendi kendine geçip geçmediğini görmek için birkaç gün beklenebilir. Ancak bacak ağrısı, ateş, uyuşukluk, kızarıklık gibi başka belirtiler ortaya çıkarsa, en kısa zamanda bir uzmana başvurmak gerekir.
Bacak şişmesinin nedenleri
Bacak şişmesinin farklı yöntemlerle tedavi edilebilen birçok farklı nedeni vardır. En yaygın 10 neden şunlardır:
1. Lenfödem nedeniyle bacak şişmesi
Lenfödem, dokularda lenf sıvısının birikmesidir. Bu genellikle bir sağlık sorunu veya lenfatik damar eksikliğinden kaynaklanır. Ayrıca lenf düğümleri çıkarıldıktan sonra da semptomlar ortaya çıkar.
Lenf sıvısı, karmaşık bir lenfatik damar sisteminde dolaşan protein açısından zengin bir sıvıdır. Lenf bezlerinin görevi, lenf sıvısını filtreleyerek bakteri gibi zararlı maddeleri hapsetmek ve yok etmektir.
Lenfatik damarlarda veya lenf bezlerinde sorun olması durumunda lenf sıvısının dolaşımı azalabilir. Tedavi edilmediği takdirde lenf sıvısının birikmesi yara iyileşmesini engelleyebilir, enfeksiyonlara ve çeşitli hasarlara yol açabilir.
Lenfödem genellikle kanser hastalarında radyasyon tedavisinin bir sonucu olarak veya lenf bezlerinin çıkarılmasından sonra ortaya çıkar.
2. Derin ven trombozu nedeniyle bacak şişmesi
Bacak damarlarında oluşan kan pıhtıları, ayaklardan kalbe giden kan akışını engelleyebilir. Bu durumda, ayaklar ve ayak bilekleri önemli ölçüde şişebilir.
Kan pıhtıları yüzeysel (sadece derinin altındaki damarlarda görülür) veya derin (buna derin ven trombozu denir) olabilir. Derin kan pıhtıları bacaktaki bir veya daha fazla önemli damarı tıkayabilir. Bu kan pıhtıları kırılırsa ve kan damarlarından kalbe veya akciğerlere giderse hayati tehlike oluşturabilir.
Eğer bir bacak şişmiş, sıcak ve renk değiştiriyorsa hemen bir uzmana başvurun.Semptomların nedeni varisli damarlar ve hatta derin ven trombozu olabilir. Doğru tanı koymak için alt ekstremitenin tam bir derin ven doppler incelemesi yapılmalıdır.
Kan pıhtılarının varlığında doktor tarafından reçete edilen kan sulandırıcı en yaygın ve en etkili tedavi yöntemidir.
3. Venöz yetmezliğe bağlı bacak şişmesi
Venöz yetmezlik, ayaklardan ve bacaklardan gelen kanın toplardamarlardan kalbe düzgün şekilde akmadığı bir dolaşım hastalığıdır. Ayakların ve ayak bileklerinin şişmesi, venöz yetmezliğin ilk belirtilerinden biridir.
Normalde damarlar, kapakçıklar yardımıyla kanın sadece bir yönde akmasına izin verir. Bu kapakçıklar hasar gördüğünde veya zayıfladığında, damarlarda kan birikmeye başlayabilir. Bu durumda dokular arasındaki yumuşak dokularda özellikle ayak ve ayak bileklerinde sıvı birikir.
Kronik venöz yetmezlik cilt değişikliklerine, bacak ülserlerine ve enfeksiyonlara neden olabilir.
4. Yüksek tansiyon nedeniyle bacak şişmesi
Ayakların şişmesi, kalıcı yüksek tansiyonun bir sonucu olarak da ortaya çıkabilir. Yüksek tansiyon kalbin daha fazla çalışmasına neden olur. Yıllar sonra bu, kalbin vücuda kan pompalamada daha az verimli olmasına yol açabilir.
Bu özellikle periferik bölgelerde, en sık olarak bacaklarda görülür. Zayıf kan akımının bir sonucu olarak kalp, belirli sıvıların biriktiği bacaklardan tüm kanı geri getiremez.
Yüksek tansiyonun neden olduğu bacak şişmesi kendi başına genellikle büyük bir sorun oluşturmaz ancak şişmenin kalıcı olmasına izin verilmemelidir. Birkaç günlük tedaviden sonra semptomlar kaybolmazsa, sorunun nedenini bulabilecek ve uygun tedaviyi sağlayabilecek bir uzmana başvurulması gerekir.
5. Enfeksiyon nedeniyle bacak şişmesi
Ayak ve ayak bileklerinin şişmesi enfeksiyon sonucu olarak da gelişebilir. Ayak enfeksiyonları, diyabetik nöropati veya nörolojik sorunlara neden olan diğer rahatsızlıkları olan kişilerde daha sık görülür.
Diyabetik hastalar için olası sinir hasarı ağrıyı bastırabileceğinden ve ayak sorunları ciddileşebileceğinden, ayaklarında su toplaması veya ülser olup olmadığı her gün kontrol edilmelidir. Ayağınızda enfeksiyonlu görünen bir kabarcık veya ülser fark ederseniz, hemen bir dahiliye uzmanına veya dermatoloğa görünün.
Enfeksiyonlar genellikle antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Enfeksiyonun nedeninin doktor tarafından uygun şekilde tedavi edilmesi önemlidir, aksi takdirde semptomlar tekrar gelişebilir.
6. Kalp, karaciğer veya böbrek hastalığına bağlı bacak şişmesi
Bazı durumlarda bacak şişmesine kalp, karaciğer veya böbrek hastalığı da neden olabilir. Özellikle akşamları şişmiş ayaklar ve ayak bilekleri genellikle vücutta su ve tuz tutulmasının bir işaretidir ve bu da kalp yetmezliğine işaret edebilir.
Böbrek hastalıkları da ayak bilekleği ve ayak şişmesine neden olabilir. Böbrekler düzgün çalışmadığında vücutta sıvı birikebilir.
Karaciğer hastalığı, karaciğerde üretilen ve kanın kan damarlarından çevre dokulara sızmasını önlemekten sorumlu olan bir protein olan albümin üretimini etkileyebilir. Yetersiz albümin üretimi, kanın kan damarlarından sızmasına neden olabilir.
Yerçekimi nedeniyle, fazla sıvının ayak bileklerinde ve ayaklarda birikme olasılığı daha yüksektir, ancak karın ve göğüste de sıvı birikimi meydana gelebilir. Karın sıvısı, karın ultrasonu ile tespit edilebilir ve göğüs sıvısı, göğüs röntgeni ile tespit edilebilir.
Bacak şişmesine yorgunluk, iştahsızlık ve kilo artışı eşlik ediyorsa mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır. Aniden nefes darlığı, göğüs ağrısı, göğüste baskı ve sıkışma hissederseniz, bu kalp krizi veya pulmoner emboli olabileceğinden hemen bir acil servise başvurun.
7. Eklem sorunları nedeniyle bacak şişmesi
Eklem problemleriyle ilişkili bazı hastalıklar da bacakların şişmesine neden olabilir. Bu hastalıklar arasında en yaygın olanlar şunlardır:
Gut: Eklemlere yerleşen ürik asit kristallerinin neden olduğu ani ataklar şeklinde gelir.
Artrit: Artrit, eklemlerin aşınması ve yıpranmasından kaynaklanan ve ayakların şişmesine de neden olabilen iltihabi bir hastalıktır.
8. Hamilelik nedeniyle bacak şişmesi
Hamilelik sırasında uzuvların belirli bir düzeyde şişmesi normaldir. Bununla birlikte, ani veya büyük şişlik hamilelik toksikemisinin bir işareti olabilir. Bu, hamileliğin 20. haftasında meydana gelir ve yüksek tansiyon ve proteinüri ile ilişkili olabilir.
Şişlik çok şiddetliyse veya karın ağrısı, baş ağrısı, sık idrara çıkma, mide bulantısı, kusma ve görme bozuklukları gibi çeşitli belirtilerle ortaya çıkıyorsa, derhal doktorunuza başvurun.
Doğumdan sonra bacakların şişmesi de çok yaygın bir durumdur ve doğumdan sonra annenin dokularında biriken sıvının neden olduğu bir sorundur. Şişmiş uzuvlar (eller, ayaklar, ayak bilekleri) ve kilo alımı ana özelliklerdir. Şişlik sonucunda cilt gergin ve iltihaplı görünebilir ve dış tabaka parlak ve kabarık olabilir. Semptomlar genellikle kısa sürede kaybolur.
9. Yaralanma nedeniyle bacak şişmesi
Bir ayak bileği veya ayak yaralanması kolayca bacak şişmesine neden olabilir. Ayak bileği burkulmaları çoğunlukla bir yaralanma veya çıkık ayak bileği sonucu oluşan yaralanma nedeniyle ortaya çıkan şişlikten kaynaklanır.
Ayak bileği burkulması durumunda, ayak bileği kemiklerini ve eklemlerini çevreleyen bağlar çok fazla gerilir ve ayak bileğini yerinde tutamaz. Bu durumda, ayak bileği ve ayak önemli ölçüde şişebilir.
Şişmeyi azaltmak için şunları yapın:
– Yaralı bacağı dinlendirin,
– Çok yürümekten kaçının,
– Yaraya buz tutun,
– Bileğinizi sarın,
– Yaralı bacağı yüksekte tutun.
Ağrı birkaç gün içinde geçmezse, ağrıyı hızla gidermenize ve ağrının nedenini bulmanıza yardımcı olacak bir uzmana görünün.
10. İlaç nedeniyle bacak şişmesi
Yan etki olarak bacak şişmesine neden olabilecek birçok ilaç vardır. Bu ilaçlar şunlar olabilir:
– Doğum kontrol hapları veya hormon replasmanı gibi hormon (östrojen/testosteron) içeren ilaçlar,
– Kalsiyum kanal blokerleri. Bunlar, farklı aktif maddeler içeren antihipertansif ilaçlardır.
– Anabolik (kas ve kemik gelişimini destekler) ve kortikosteroidler (bağışıklık sistemini destekler),
– Antidepresanlar,
– Steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar,
– Şeker hastalığı için verilen ilaçlar.
Bacak şişmesi yaşarsanız ve bunun bir ilaçtan kaynaklanabileceğini düşünüyorsanız, ilacı yazan doktorla konuşun. Çoğu durumda, ilacın olumlu etkileri bacak şişmesinin neden olduğu rahatsızlığı giderebilse de ciddi şişlikler, tedavi eden uzmanın görevi olan ilaç veya ilaç dozunu değiştirmesini gerektirebilir.
